کانی سازی، ژئوشیمی و مطالعه سیالات درگیر زیرسطحی مناطق اکتشافی تاریک دره و فیروز کوه ، تربت جام

چکیده مناطق اکتشافی تاریک دره و فیروزکوه در 30 کیلومتری شمال غرب و در 35 کیلومتری شمال شرق تربت جام استان خراسان رضوی قرار دارند. قدیمی ترین واحد های سنگی در این مناطق، شیل و ماسه سنگهای دگرگون شده سازند میان کوهی با سن تریاس است که تحت تاثیر دگرگونی ناحیه ای به اسلیت و متاسنداستون تبدیل شده اند. مجموعه گرانیتوئیدی که در این سازند نفوذ کرده اند ترکیب دیوریتی، مونزودیوریتی و مونزوگرانیتی دارند. براساس مطالعات زیرسطحی در منطقه تاریک دره، 418 متر حفاری در قالب 6 گمانه و با عمق حداکثر 115 متر توده-های بیوتیت هورنبلند دیوریت، هورنبلند مونزونیت، هورنبلند بیوتیت مونزودیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز دیوریت، هورنبلند بیوتیت دیوریت، هورنبلندکوارتز دیوریت، هورنبلند مونزودیوریت، هورنبلند دیوریت، بیوتیت هورنبلند کوارتز مونزودیوریت و بیوتیت هورنبلند گرانودیوریت شناسایی شد. این توده ها تحت تاثیر آلتراسیونهای پروپلیتیک، سریسیتیک، سیلیسی، سریسیتیک-پروپلیتیک و سیلیسی- پروپلیتیک قرار گرفته اند. کانی سازی به دو شکل رگه ای و افشان در مطالعات زیرسطحی شناسایی شد. کانی سازی اولیه شامل آرسنوپیریت، پیریت و کالکوپیریت همراه با باطله کوارتز و کانی سازی ثانویه شامل کوولیت، مالاکیت، بورنیت، گوتیت و هماتیت می باشند. کانی سازی افشان شامل کانی-های کوارتز، پیریت، کالکوپیریت، آرسنوپیریت، کوولیت، مالاکیت، هماتیت می باشد که در توده های بیوتیت هورنبلند کوارتز دیوریت، بیوتیت هورنبلند دیوریت، هورنبلند کوارتز دیوریت، هورنبلند مونزونیت، هورنبلند بیوتیت مونزودیوریت، هورنبلند بیوتیت دیوریت و با آلتراسیونهای پروپلیتیک، سرسیتیک -پروپلیتیک دیده می شود. مطالعات ژئوشیمی گمانه ها نشان می دهد که بیشترین مقدار مس تا ppm 61760 ، طلا تا ppb 10585و آرسنیک تا ppm 63554 مرتبط با کانی سازی رگه ای در عمق 6/1 تا 6 متری و در گمانه tbh-2 دیده میشود. براساس مطالعات زیرسطحی منطقه فیروزکوه، 368 متر حفاری در قالب 7 گمانه و با حداکثر عمق 5/104 متر توده های هورنبلند بیوتیت مونزوگرانیت، هورنبلند دیوریت پورفیری، هورنبلند پیروکسن دیوریت، بیوتیت هورنبلند مونزودیوریت شناسایی شد. این توده ها تحت تاثیر آلتراسیونهای سرسیتیک، سیلیسی و پروپلیتیک قرار گرفته اند. کانی سازی به دو شکل رگه ای و افشان در مطالعات زیرسطحی شناسایی شد. کانی های اولیه شامل آرسنوپیریت، پیریت، کالکوپیریت همراه با کوارتز، کلسیت و کانی سازی ثانویه شامل گوتیت و هماتیت می باشد. مطالعات ژئوشیمی گمانه ها نشان می دهد که بیشترین میزان طلا تا ppb 30732 و بیشترین میزان مس تا ppm 3200 در گمانه obh-7 در عمق 41 تا 42 متری و بیشترین میزان آرسنیک تا ppm 98670 در گمانه obh-2 در عمق 17 تا 18و بالاترین میزان تنگستن تا ppm 133 در عمق 22 تا 23 متری گمانه obh-2 می باشد. سیالات درگیر در هر دو منطقه اکتشافی تاریک دره و فیروزکوه، در همه کوارتزهای همراه با کانی های سولفیدی در رگه-های کانی سازی از نوع دو فازی غنی از مایع و تک فازی غنی از گاز است. در این سیالات هیچ کانی دختری مشاهده نشد. حبابهای گاز 10 تا 30 درصد حجم سیالات درگیر را اشغال کرده اند. قطر حبابها 5/0 تا 2 میکرون می باشند. حداکثر اندازه سیالات در منطقه تاریک دره 10 میکرون و در منطقه فیروزکوه 7 میکرون میباشد، ولی اندازه بین 4 تا 7 میکرون فراوان ترند. به دلیل ریز بودن اندازه سیالات شوری سیالات اندازه گیری نشد. شکل سیالات اغلب کروی، بیضوی و نامنظم است. حداقل دمای تشکیل کانسار تاریک دره بین 210 تا 396 و با میانگین 331 می باشد. حداقل دمای تشکیل کانسار رگه ای فیروزکوه بین 238 تا 386 و با میانگین 346 می باشد. با توجه به ماهیت احیایی توده های نفوذی سری ایلمنیت، مجموعه کانی سازی احیایی (آرسنوپیریت و پیروتیت) این مناطق، نوع و گسترش آلتراسیون ها، شکل و حالت کانی سازی و مقدار بالای طلا، مس، آرسنیک و تنگستن، این مناطق می توانند بخشی از یک سیستم طلای مرتبط با توده های نفوذی احیایی باشند.